La
Santa Casa da Misericórdia de Borba (Portugal, distrito de Évora) fue fundada en 1417 como Irmandade do Espírito Santo y refundada como Casa da Misericórdia en 1516, a imitación de la de Lisboa. Consta que en el siglo XVIII hacía las ceremonias del Descendimiento y la Sepultura del Señor, así como la procesión del Santo Entierro, en colaboración con la Irmandade da Cruz de Cristo que, al parecer, ya hacía antes dichas ceremonias en la iglesia Matriz de Nossa Senhora do Soveral [1].

"O Capitão António Duarte Franco, reitor da Irmandade da Cruz de Cristo e o Padre João Martins Borges, escrivão da mesma e outros confrades. Estes pediram aos membros da Mesa que a Santa Casa participasse na Procissão de Sexta-feira Santa, que era organizada por esta irmandade. Procedia-se à cerimónia do “Enterro do Senhor” depois do “Descimento da Cruz”. A Irmandade da Cruz de Cristo oferecia à Santa Casa o lugar mais nobre da procissão, em que os membros da irmandade de Cristo iam debaixo da bandeira da misericórdia. Os membros da Mesa também podiam ir com as suas tochas, junto ao esquife, segurando os pálios. O provedor da Misericórdia ia à frente com o reitor da Irmandade, ficando o primeiro no lado direito (o mais importante). A Irmandade da Cruz de Cristo dava, também, à Santa Casa o direito de poder desistir de participar desta procissão em qualquer altura" (cf. SIMÕES (2006), p. 120, apud SCMBRB\B\01\Lv 041, fol. 6v. 12/04/1729).

En 1696 sabemos que se levantó en la iglesia Matriz un espectacular sepulcro de Cristo, denominado
Castra Doloris y costeado por la Irmandade do Santíssimo que se lo encargó al entallador Manuel de Mures. El monumento se siguió utilizando en años posteriores, desmontándolo y volviéndolo a montar cada Semana Santa.

En 1772 consta que la ceremonia se hizo en la quinta del señor Francisco Diogo de Moura Coutinho, con "
figuras de traje", sermones y procesión del Entierro por las calles de la villa (cf. Gazeta de Lisboa nº 17 (1789). Disponible: https://books.google.es/books?id=mVFTAAAAYAAJ&pg=PP218&dq=%22Descendimento%22+fun%C3%A7ao&hl=es&sa=X&ved=2ahUKEwjCrMj8pc32AhVQ1hoKHfpqBxQQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=%22Descendimento%22%20fun%C3%A7ao&f=false).

La ceremonia del Descendimiento se hizo también, en el municipio de Borba, en la parroquia de Rio de Moinhos (cf.
FICHA nº 735: https://juliomontanes.synology.me/bases/articulados/index.php?-action=browse&-table=articulados&-mode=find&-edit=1&Registro=735).

________________________

[1] La
Irmandade da Cruz de Cristo de Borba está documentada desde 1678 y quizá existiese antes de 1666. Se relaciona con los franciscanos y con su Venerável Ordem Terceira (VOT), la cual fue probablemente la comitente de las capelas dos Passos de la Via Sacra de la localidad, construida en 1755 (Foto 2). En el Altar da Cruz de Cristo de la iglesia Matriz de Nossa Senhora do Soveral (Foto 1), perteneciente a la Irmandade, se conserva un Calvario del siglo XVII, un Cristo yacente del XVIII y las imágenes de la Dolorosa y San Juan que se utilizaban en las ceremonias.

________________________
REFERENCIAS:

GONZÁLEZ MONTAÑÉS, Julio I., “Articulated Statues of Christ and Ceremonies of the
Descendimiento in the Western Kingdoms of the Iberian Peninsula (twelfth-sixteenth centuries)”, en: Chaguinian, Christophe (dir.): Good Friday Ceremonies with Articulated Figures in Medieval and Early Modern Europe, University of North Texas - Classiques Garnier, col. Rencontres nº 606, París, 2023, pp. 309-367 (p. 362).
SIMÕES, João Miguel Ferreira Antunes,
História da Santa Casa da Misericórdia de Borba, Santa Casa da Misericórdia, Borba, 2006. Disponible: https://www.academia.edu/1784651
SIMÕES, João Miguel Ferreira Antunes,
Borba. Patrimonio Da Vila Branca, Lisboa. 2007, pp. 62-63. Disponible: https://www.academia.edu/3633905
SIMÕES, João Miguel Ferreira Antunes, Arte sacra no concelho de Borba : inventário artístico da Arquidiocese de Évora (coord. Maria do Céu Ramos & Artur Goulart de Melo Borges), Fundação Eugénio de Almeida, Évora, 2014.

En internet:
Ficha SIPA: http://www.monumentos.gov.pt/Site/APP_PagesUser/SIPA.aspx?id=25136
Fotos: https://mapsus.net/PT/igreja-matriz-de-borba-290637