Las danzas de espadas fueron muy frecuentes en la Costa da Morte. Existieron en Fisterra, Cee, Corcubión y Muxía (Quintás y Vilatoste). En esta última localidad muxiana se bailó hasta 1936, no está claro desde cuándo, en las fiestas del Socorro. Según los vecinos, la danza fue llevada a Vilatoste a principios del siglo XX desde Quintáns-Ozón (cf. FICHA nº 24: https://juliomontanes.synology.me/bases/danzadeespadas/index.php?-table=danzadeespadas&-action=browse&-cursor=23), por un tal José Romero, apodado «o Alexos», y se bailó hasta la Guerra Civil.
La partitura se conservó en la parroquia y en la segunda mitad del siglo XX un cura ensayó a algunos niños para bailarla tocándola al órgano. En 1986 uno de los danzantes, Avelino París de Senande, la recuperó pero decayó en 1994. De nuevo la recuperó en 2017 Gonzalo Liñeiro, que desde entonces dirige un grupo mixto de 12 o 16 niños y adolescentes que danzan al son de las gaitas con bastones de madera y pañuelos en lugar de espadas (cf. Fotos).
De la recuperación de 1986 dice La Voz de Galicia, refiriéndose a la danza del pasado:
"A formación da danza está composta por trece persoas, divididas nun mestre, catro espadas, e oito seguidores. Todos levan uniforme branco, formado por pantalón e camisa con bandas entrecruzadas e coores, un faixín bermello e un gorro de plumas.
Esta danza realizase durante o transcurso da procesión e ao ritmo dun grupo de gaitas. Na sua primeira época tiña moita aceptación, e os de Villastose eran chamados para ir a bailar a outros sitios desta comarca, como Cee, Carnés, Eirón, etc".
________________________________
REFERENCIAS:
El Ideal gallego : diario católico, regionalista e independiente, año XX, nº 5109 (30/06/1936), p. 5. Disponible: https://biblioteca.galiciana.gal/gl/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1338034&posicion=5&presentacion=pagina
La Voz de Galicia. Comarcas (13/07/1986), p. 30.
En internet:
La Voz de Galicia: https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/muxia/2017/07/12/danza-espadas-vilastose-muxia/0003_201707C12C7999.htm https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/muxia/2018/07/11/portadores-tradicion-centenaria-vilastose-muxia/0003_201807C11C7991.htm https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/camarinas/2018/02/25/span-langglten-haber-mais-implicacion-parte-da-xente-novaspan/0003_201802C25C2993.htm
Danza de espadas en Vilastose, Muxía. Vídeo de Ana García: http://facebook.com/watch/?v=2080897798618452
Fotos. Marcos Rodríguez 2017 y La Voz de Galicia: https://marcosrodriguez.es/danza-de-espadas/ https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/camarinas/2018/02/25/span-langglten-haber-mais-implicacion-parte-da-xente-novaspan/0003_201802C25C2993.htm