Los vellos (=viejos) [1] son máscaras muy frecuentes en el entroido gallego, normalmente de tipo fustigador como en el caso de los Vellos do Varredoiro de la parroquia de Berres (A Estrada), descritos por Manuel García Barros hacia 1949, recordando su niñez, en su novela autobiográfica Aventuras de Alberte Quiñoi:

"Traían unha pértega longa e segura e prendido na punta unha especie de mallo que era o “Varredoiro”, feíto de trapos ben cinguidos e apertados, suxeitos con correas de vimbio co obxecto de que se puidese mallar sen que se descompuxeran. Vestían de calquera xeito, as máis das veces coa chaqueta volta do revés (…). As caretas eran de trapo ou de pelica de coello co pelo para fora. Chegaban dando varredoirazos no chan facéndoo tremer, dando roñidos xordos e movendo o lombo coma se lles proera, como prevención a que os montasen.

Porque o chiste dos “vellos” consistía niso; en montalos. E montalos de xeito qué ó deixalos non se apañara un varredoirazo. Eles só podían mallar nos que os montasen, pero estes, aínda que lles zambearan a cabeza, non tiñan dereito a queixarse.

O montalos non era cousa doada. Nunca viñan menos de dous, e cada un tiña dereito a zorregar en quen montase no outro. Ademáis, abondaba o intento manifesto para que zorregaran. Para montalos soían xuntarse dous ou máis, e namentres un o enredaba outro saltáballe na chepa quedándolle agarrado no pescozo. O "vello” daba voltas para sacudilo, dando varredoirazos para atrás que non surtían efecto; pero corríase o risco de que viñera o outro por detrás e mallara pola súa conta.
Para fuxir, ó tempo de baixar dábaselle ó “vello” un empuxón para diante, e namentres se repoñía liscábase” [2].

_________________________________

[1] La denominación vellos parece que se refiere, al menos en algunos lugares, a que eran máscaras que llevaban los varones casados, a diferencia de felos y peliqueiros que solían ser mozos solteros.

[2] El reto de montarse a las espaldas de una máscara fustigadora está documentado en otros lugares de Galicia (cf. FICHA: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/index.php?-table=mascaras&-action=browse&-cursor=111).

________________________________
REFERENCIAS:

GARCÍA BARROS, Manuel (Ken Keirades), Aventuras de Alberte Quiñoi, Galaxia, Vigo, 2020 (ms. ca. 1949).