El
Farrampón o Farrapón es una máscara con coroza que sale pidiendo aguinaldos el martes de entroido por la tarde-noche en la aldea de Pentes (A Gudiña). Lleva bastón y saco, y tiene carácter cómico y travieso. El nombre, utilizado en otros lugares, por ejemplo en Riós y en el vecino Portugal (Pitôes das Junias), hace referencia a los farrapos de su vestimenta [1].

La coroza de paja, utilizada tradicionalmente en Galicia para protegerse de la lluvia, sirve de vestimenta carnavalesca a otras muchas máscaras gallegas y en la misma zona existieron otras como los de Veiga do Seixo, que acompañaban a la máscara ritual del vellarrón, y O Peloto, en la parroquia de Tameirón, también enmascarado y siempre acompañado, como en Pentes, de una madama perfectamente vestida que actúa como contrapunto por inversión en un mundo al revés en el que las señoras se convierten en pareja de los labregos [2].

Existieron también máscaras con coroza en el
entroido urbano. Risco publicó el dibujo de una, con careta grotesca, chistera y escoba al hombro (cf. foto 2B).

_______________________________

[1] Distinta denominación, pero similar coroza de paja, tiene el
felipeiro de Montealegre (Trás-os-Montes, Portugal). Existen también en Galicia numerosas máscaras denominadas farrapeiros, farroupeiros o farrapalleiros (cf. FICHA nº 105: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/index.php?-table=mascaras&-action=browse&-cursor104).

[2] En la actualidad son niños, el
Peloto no lleva coroza y salen en la comitiva de Reyes (cf. Foto: https://www.osil.info/festa-de-reis-no-tameiron-a-gudina/).

________________________________
REFERENCIAS:

AMADO ROLÁN, Nieves, “Os entroidos históricos da bacía do Támega: as súas máscaras tradicionais”, en:
Actas da XV Xornada de Literatura de Tradición Oral. Entroido: transgresión e tradición (Lugo, 22 de outubro de 2022), Asociación de Escritoras e Escritores en Língua Galega-Deputación Provincial de Lugo, Lugo, 2022, pp. 73-86 (p. 78 y fig. 11). Disponible: https://www.aelg.gal/resources/publications/1677577450464actasXV_xornada_AH.pdf.
FIDALGO SANTAMARIÑA, Xosé Antón (coord.),
As caras do entroido ourensán, Diputación Provincial de Ourense, Ourense, 2009, pp. 212 ss.

En internet:
Entrudio Farrapeiro: https://historiadegalicia.gal/2023/02/asi-e-o-entrudio-farrapeiro-un-novo-entroido-tradicional-recuperado-no-corazon-de-galicia/
Os Nosos Entroidos: Exposición de Traxes tradicionais e personaxes, Sala Valente, Ourense, 2021. Cf. Vídeo: https://www.youtube.com/watch?v=DGP9GJbqFUs

Foto 1: Diputación de Ourense.