Las
Bonitas son máscaras típicas de la zona de Cartelle (Sande, Parbón...), y de Gomesende y Arnoia. Las más famosas son las de Sande, en cuyo entroido salen con la Vaca (Foto 2B) [1] y el Oso [2]. Las bonitas llevan una máscara de tela de alambre moldeada y pintada y un armazón de madera decorado con plumas como sombrero. Van vestidas con mantones de Manila y pañoletas traídos de Filipinas, por lo que se considera que la máscara pudo haber surgido en el siglo XIX. En la mano llevan un látigo, generalmente de mimbre [3].

Otras máscaras documentadas en el entroido de Sande son las
abutardas o foleiros, hombres vestidos con ropas viejas y con la cara tapada, y los tisnados (normalmente niños o adolescentes con la cara ennegrecida con hollín).

____________________________

[1] Cf.
FICHA nº 56: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/?-table=mascaras&-action=browse&-cursor=55.

[2] Lleva máscara de latón y tela, y vestido de pieles y saco (cf.
FICHA nº 36: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/?-table=mascaras&-action=browse&-cursor=35).

[3] En otras comarcas de la provincia de Ourense como A Merca se denominan
mecos bonitos a las máscaras finas, y mecos feos a las desastradas (cf. FICHA nº 89: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/index.php?-table=mascaras&-action=browse&-cursor=88).

________________________________
REFERENCIAS:

COCHO de JUAN, Federico,
O Carnaval en Galicia, Xerais, Col. Universitaria, Vigo, 1990, pp. 176-177.
GARCÍA SANTOS, Alfonso & SENÉN LÓPEZ GÓMEZ, Felipe, Antroidos e máscaras na Galiza rural, Sermos Galiza, Santiago de Compostela, 2019, pp. 60-61.
VÄZQUEZ LOPO, Mónica & SOUSA SOUSA, Antonio, "Entroido de Sande : Trás da máscara de arame e as plumas de ave", en:
X Xornadas sobre o Entroido de Galiza [ponencia], SAGA, Pontevedra, 2022. Disponible: https://www.youtube.com/watch?v=E5KBUodlPZQ

En internet:
Os Nosos Entroidos: Exposición de Traxes tradicionais e personaxes, Sala Valente, Ourense, 2021. Cf. Vídeo: https://www.youtube.com/watch?v=DGP9GJbqFUs
La Región: https://www.laregion.es/articulo/celanova/sande-presume-bonitas-desfile-osos-vacas-y-mecos/20140305092113445912.html
Proxecto Ronsel: http://ronsel.uvigo.es/index.php?option=com_rsgallery2&Itemid=30&gid=88
Entroido de Sande: https://www.facebook.com/www.monterolopo