Los Vixigueiros (portadores de vejigas) son las máscaras de la localidad de Samede (San Xoán de Vigo, Paderne). Conocidos también como Antroidos o Contrarios, llevan vestimentas muy variadas, con caretas de tela de saco, cartón, o de hojas y mimbre. De origen antiguo, pero desaparecidas, lo mismo que las carrozas y otras tradiciones del antroido de la zona, han sido recuperadas recientemente [1] y vuelven a acompañar desde 2018 a los Carolos y los Bonitos, las otras máscaras tradicionales de la zona de las cuales los vixigueiros son sus contrarios [2]. Las máscaras de mimbre y hojas de maíz utilizadas por algunos de los vixigueiros actuales son obras realizadas por los vecinos Genaro Maceiras y José Miguel Ria, ya en el siglo XXI (cf. Foto 1), pero no hay pruebas de que se hiciesen así tradicionalmente y lo mismo sucede con otras máscaras animales (oso, jabalí...) que se han introducido recientemente [3]. Sí están documentadas en la tradición oral máscaras diabólicas con cuernos que participaban en el Xuízo final de Entroido (cf. BD Teatro de Entroido Ficha nº 355: https://juliomontanes.synology.me/bases/teatrodeentroido/index.php?-table=teatrodeentroido&-action=browse&-cursor=0&Numero==355), y también máscaras peliqueiras, vestidas con pieles de oveja y con caretas también de piel, o de tela de saco (cf. Foto 2).
____________________________
[1] El entroido de Samede había desaparecido en 1961, en parte por la despoblación y también por las prohibiciones del párroco de la época, pero se recuperó en 2015. Se conservan fotos de los Bonitos desde los años 40 y testimonios orales que se remontan a la década de 1930.
[2] Los bonitos son, como en otras muchas localidades gallegas, máscaras finas y bien vestidas, con corbata, trajes blancos adornados con cenefas y cintas, y sombreros decorados con plumas y flores (cf. Foto 2), mientras que los carolos son máscaras también vestidas de blanco pero con la cara cubierta con un paño de ganchillo o un velo de encaje que participan con los bonitos en el baile de la Muiñeira Cruzada, recuperada en 2017 (cf. Foto 2).
[3] Otra máscara característica de Samede es A Morte gadaña (cf. FICHA nº 156: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/index.php?-table=mascaras&-action=browse&-cursor=155).
________________________________
REFERENCIAS:
CAGIAO SÁNCHEZ, Emilia, Historia e recuperación do Entroido de Samede, Edicións Ab Origine, Pontevedra, 2019.
GARCÍA SANTOS, Alfonso & SENÉN LÓPEZ GÓMEZ, Felipe, Antroidos e máscaras na Galiza rural, Sermos Galiza, Santiago de Compostela, 2019, pp. 14-15.
NÚÑEZ-VARELA LENDOIRO, José Raimundo, El antroido en las Mariñas dos Condes, Ayuntamiento de Betanzos, Betanzos, 1985, p. 83.
En internet:
Entroido de Samede: http://entroidosamede.gal/ https://www.facebook.com/entroidosamede/?locale=es_ES
Wikipedia: https://gl.wikipedia.org/wiki/Entroido_de_Samede
La Voz de Galicia: https://www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/paderne/2018/02/19/samede-reivindica-capital-entroido-rural-norte/0003_201802H19C6998.htm
El Ideal Gallego: https://www.elidealgallego.com/texto-diario/mostrar/2311571/reportaje-entroido-samede-enigmatica-tradicion-rescatada-memoria-as-marinas
Fotos: https://cflvdg.avoz.es/default/2018/02/18/00121518976380824108223/Foto/HF19C6F1_18512.jpg https://1.bp.blogspot.com/-ddCIVzoCy7U/XIZBsNJnIbI/AAAAAAAAVCI/wpRMUCXexRYRD2d5Omr2Bn8zCFePPdZyQCEwYBhgL/s1600/Entroido%2Bde%2Bsamede%2B%252835%2529.jpeg https://www.picuki.com/media/1981882189655941234 https://roxinroxal.gal/presentacion-o-entroido-de-samede-un-exemplo-de-recuperacion-do-patrimonio/
Videos: https://www.youtube.com/watch?v=BcsXKNxwZPs https://youtu.be/lsClXENUF5U
VIII Xornadas do Entroido de Galiza - Emilia Cagiao: https://antropoloxiagalega.org/Detalles.php?id=619