Como en la capital, Laza, (cf.
FICHA nº 45: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/?-table=mascaras&-action=browse&-cursor=44), en la parroquia de Castro de Laza sale una vaca en el entroido conocida también como A Morena. Sale el Lunes gordo, dirigida por un pastor y corneando a quien se encuentra a su paso como en Matamá (cf. FICHA nº 65: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/?-table=mascaras&-action=browse&-cursor=64), y la que también salía en Tamicelas. En este caso la vaca (o vacas) no tiene cuerpo, solo un palo que remata, a modo de cola, con un ramo de toxo (cf. Foto 2) con el que golpea a los despistados cuando su portador gira [1].

_______________________

[1] Hay que destacar la existencia de otras vacas en el
entroido gallego (cf. FICHAS: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/index.php?-action=list&-table=mascaras&-cursor=0&-skip=0&-limit=30&-mode=find&-edit=1&Titulo=vaca+OR+morena), y las hubo también en O Barco, Nocedo do Val, Monteveloso, Oimbra y otras aldeas de la zona de Monterrei. También conviene recordar que la vaca Vitula o Vetula era una de las máscaras tradicionales de las Lupercalia romanas.

________________________________
REFERENCIAS:

AMADO ROLÁN, Nieves, “Os entroidos históricos da bacía do Támega: as súas máscaras tradicionais”, en: Actas da XV Xornada de Literatura de Tradición Oral. Entroido: transgresión e tradición (Lugo, 22 de outubro de 2022), Asociación de Escritoras e Escritores en Língua Galega-Deputación Provincial de Lugo, Lugo, 2022, pp. 73-86. Disponible: https://www.aelg.gal/resources/publications/1677577450464actasXV_xornada_AH.pdf.
COCHO de JUAN, Federico,
O Carnaval en Galicia, Xerais, Col. Universitaria, Vigo, 1990, pp. 113 ss.
GARCÍA SANTOS, Alfonso & SENÉN LÓPEZ GÓMEZ, Felipe, Antroidos e máscaras na Galiza rural, Sermos Galiza, Santiago de Compostela, 2019, p. 110.
GONZÁLEZ MONTAÑÉS, Julio I., “O mundo do revés: Teatro de entroido en Galicia”, en:
Actas da XV Xornada de Literatura de Tradición Oral. Entroido: transgresión e tradición (Lugo, 22 de outubro de 2022), Asociación de Escritoras e Escritores en Língua Galega-Deputación Provincial de Lugo, Lugo, 2022, pp. 23-61 (p. 27). Disponible: https://www.aelg.gal/resources/publications/1677577450464actasXV_xornada_AH.pdf.
HERMIDA, Xermán, “Unha ducia de animais de Entroido”, en:
Culturagalega, 2020.. Disponible: http://culturagalega.gal/noticia.php?id=30786.

En internet:
Os Nosos Entroidos: Exposición de Traxes tradicionais e personaxes, Sala Valente, Ourense, 2021. Cf. Vídeo: https://www.youtube.com/watch?v=DGP9GJbqFUs
Fotos:
http://castrodelaza.blogspot.com/p/peliqueiro.html