A principios del siglo XX se hacían por las aldeas de la zona de Maceda (Acevedo, Arnuide, Asadur, Barxela, Busteliños, Castro, Covelo, Frouxe, Padreda, Pazos, Penouzos, Pías, Requeixiño, Vide, Xocín, etc.), llegando a veces hasta el vecino ayuntamiento de Xunqueira de Espadañedo, unas representaciones parateatrales de entroido que tenían como escenario generalmente las eiras de las poblaciones. Los cortejos de máscaras iban encabezados por los Reis do Entroido, una pareja de mecos a los que acompañaban ministros, secretarios, guardias y una corte real que vestía con colchas de seda y mantones brocados. Al final de la comitiva iban las Madamas, elegantemente vestidas y adornadas con encajes y puntillas. El cortejo, denominado Reinado, marchaba precedido por uno o más Felos, que lo dirigían y que con el ruido de sus chocas anunciaban la llegada a las distintas localidades del recorrido, en las cuales cantaban, tocaban, y ponían en escena pequeños cuadros costumbristas, generalmente parodias de oficios.
Como era habitual en las fuliadas y disputas gallegas (cf. FICHAS: https://juliomontanes.synology.me/bases/teatrodeentroido/index.php?-action=list&-table=teatrodeentroido&-cursor=0&-skip=0&-limit=30&-mode=find&-edit=1&Claves=%3DDisputas), al llegar a cada pueblo tenían que pedir autorización para representar. Normalmente eran recibidos en el camino, cortado con una cuerda o valla, por el alcalde pedáneo o el vecino más anciano del lugar, el cual les daba el alto, les preguntaba quiénes eran y de dónde venían, y les pedía credenciales. Contestaban los farsantes con versos rimbombantes y exhibían cédulas firmadas o selladas que demostraban las poblaciones en las que habían actuado hasta que obtenían el placet para entrar.
En las notas que sobre el Entroido recogió Vicente Risco entre sus alumnos de Magisterio, figura la siguiente descripción de Antonio Crespo Peña en 1929: "En Pías (Escuadro, Maceda, Orense), hay todos los días fiestas de jóvenes formando reinados, primero los de un pueblo y otro los de otro, y andan recorriendo todos los pueblos cercanos" (cf. Risco 1948. p. 180). Por su parte, el Padre Eligio Rivas Quintas describe así los reinados:
"...rubían rei e reina, seguidos dos felos que vestían de calquer maneira, e os chocalleiros cos chocallos, á chaira... Xa alí o primeiro era ler un edito, despóis un discurso rumboso. Coronaban ós reis do entroido; iban vestidos coma os felos, con carantoña, roupa rechamante en figura de home e de muller moi emperingotados (...) Adoitaban traer unha moza, boa cantora e improvisadeira. Axiña que os do pobo oían as chocas, saían a entrada e cruzaban unha corda de parte a parte do camiño. Entón o reinado forasteiro tiña que pedir paso, cantando cántigas feitas pro caso alí mesmo. Un ou unha do pobo retrucáballe da mesma maneira, endeñando de forma que detía o entroido forasteiro o máis tempo posible (...) o fin daban cabo do rei e reina, queimándoos pra rematala foliada...".
En 2025 se recuperó la costumbre en las aldeas de Carguizoi y Tioira: el meco es ahora un hombre vestido de rey y montado sobre un burro falso llevado en una plataforma con ruedas, salió de la aldea de Carguizoi, acompañado por felos y músicos, y se dirigió a la Aira dos Patos de Tioira donde tuvieron lugar las actuaciones (cf. Foto).
________________________________
REFERENCIAS:
AREÁN IGLESIAS, Mª del Rocío, Elementos estéticos y pervivencia de las formas en el carnaval tradicional de Ourense [Tesis Doctoral], Universidad Complutense - Facultad de Bellas Artes, Madrid, 1994, pp. 313.
RISCO, Vicente, "Notas sobre las fiestas de Carnaval en Galicia", en: Revista de Dialectología y Tradiciones Populares, vol. IV, nº 2 y 3 (1948), pp. 163-96 y 339-64.
RIVAS QUINTAS, Eligio, A Limia : Val da Antela e Val do Medo, Diputación Provincial, Ourense, 1985.
En internet:
La Voz de Galicia: https://www.lavozdegalicia.es/noticia/ourense/maceda/2025/02/16/reinado-volvio-festejarse-maceda/0003_202502O16C3993.htm
Vídeo Raquel Vázquez: https://www.youtube.com/watch?v=LlJ5wD-fmsU
Video Turismo de Galicia: https://www.tiktok.com/@turismodegalicia/video/7473223074268106017