En la Terra Chá lucense generalmente las máscaras no tenían denominaciones específicas y lo más característico del carnaval eran los
Antroidos, muñecos de paja burlescos que se dejaban delante de las casas y que nadie quería tener de modo que se pasaban de unos a otros. Están también documentadas en la comarca las habituales bromas y juegos de antroido (xogo do nabo, xogo do pucheiro.., robos de animales y de aperos agrícolas etc.), y los fareleiros de Val de Francos (cf. BD Máscaras: https://juliomontanes.synology.me/bases/mascaras/index.php?-table=mascaras&-action=browse&-cursor=101). Consta también en Val de Francos la existencia de sermoneiros que recitaban los Sermones do Antroido, compuestos con estrofas de cuatro versos y documentados en la memoria popular desde finales del siglo XIX (en los últimos años algunos presentados como Testamentos que en el Antroido hace después de ser juzgado y condenado a muerte en la hoguera, juicio que no existía en la primera etapa) [1]. Desaparecidos con la despoblación de los años 60, se conservan en la tradición oral y en algunos manuscritos los nombres de los autores y los versos de muchos de estos sermones, como este de los años 50:

...................................................................................................Esta parroquia, xa vemos,
...................................................................................................de fortunas anda mal,
...................................................................................................que sempre flxo unha boa festa
...................................................................................................e màis un bon carnaval.

Los vecinos de las parroquias de Goberno, Balmonte y Ansemar (Val de Francos, Castro de Rei) los recuperaron a principios de los años 90 en una celebración conjunta que se hace en el Campo do Carril de Ansemar. En 1992, año de la recuperación a la que asistieron unas 2000 personas, el sermón corrió a cargo de Serafín de Tito de Quintel, que se refería en el texto a la unión de tres parroquias (cf. Texto/doc,
https://juliomontanes.synology.me/datateatro/anexos/valdefrancos1992.pdf) a la que también se referían los programas de mano:

...................................................................................................Xa que tres pobos se uniron,
...................................................................................................con unha grande ilusión.
...................................................................................................Nunha tarde de harmonía,
...................................................................................................fan esta celebración.

..................................................................................................Balmonte, Gobernó e Ansemar
..................................................................................................xuntas o Antroido van festexar,
..................................................................................................i é tan fermosa esta unión
..................................................................................................que mesmo agranda o corazón.

En los sermones eran y son frecuentes las referencias a los sucesos locales del año y a los problemas de actualidad, y así en 2004 el
sermoneiro Edelmiro Valente aludía en el texto al problema de la despoblación del mundo rural:

....................................................................................................Antes de vos marchar,
....................................................................................................recoméndovos de boa gana:
....................................................................................................que montedes nestes pobos,
....................................................................................................unha barra americana.

........................................................................................ ...........Pois tal e como vai a cousa,
................................................................................................... pra conservar a poboación,
................................................................................................... ou se trae xente de fóra
................................................................................................... ou se acaba esta nación.

____________________________

[1] En el
antroido de la zona se representan también parodias de oficios. (cf. FICHA nº 383: https://juliomontanes.synology.me/bases/teatrodeentroido/index.php?-table=teatrodeentroido&-action=browse&-cursor=0&Numero==383), y en otros tiempos se hizo una corrida do galo a caballo de cuya celebración se conservan algunas fotografías.

________________________________
REFERENCIAS:

BLANCO PRADO, José Manuel, “Aportacións sobre o Entroido lucense”, en:
Anuario brigantino, nº 36 (2013), pp. 495-512. (p. 510). Disponible: https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=4870323.
BLANCO PRADO, José Manuel, “Achegas históricas ao Entroido de Val de Francos (Castro de Rei) no século XXI”, en:
CROA: boletín da Asociación de Amigos do Museo do Castro de Viladonga, nº 19 (2009), pp. 58-83. Disponible: http://amigosviladonga.gal/pagina/5-revista-croa.
BLANCO PRADO, José Manuel, “Novas achegas históricas sobre o Entroido de Val de Francos. (Castro de Rei) (Lugo). Segunda década do século XXI”, en:
CROA: boletín da Asociación de Amigos do Museo do Castro de Viladonga, nº 18 (2022), pp. 96-127. Disponible: https://viladonga.xunta.gal/sites/default/files/ficheros/08-croa31.pdf.
FIGUEIRA TENREIRO, Sabela, "O Antroido onte e hoxe. Achegas ao estudo desta festividade na Terra Chá", en:
Galicia Encantada. Revista dixital, nº 4 (2008), pp. 14-15. Disponible: https://galiciaencantada.com/lenda.asp?cat=34&id=1247.
VV.AA.,
Máis de media ducia de escritores chairegos e o Antroido, Asociación Cultural Val de Francos, Lugo, 1993. Disponible: https://bibliotecavirtual.egeria.gal/content/mais-de-media-ducia-de-escritores-chairegos-e-o-antroido

En internet:
https://www.elprogreso.es/articulo/a-chaira/inician-tramites-que-entroido-val-francos-sea-interese-turistico/202403161247001739763.html https://www.deputacionlugo.gal/es/node/77366
Antroido Val de Francos (Facebook): https://www.facebook.com/p/Antroido-Val-de-Francos-100063937449930/