Apropósito representado en el coliseo de San Jorge (Teatro Principal) en el carnaval de A Coruña de 1885, obra del especialista local Daniel Álvarez Romero, autor de varios apropósitos en la década de 1880 (cf.
FICHAS: https://juliomontanes.synology.me/bases/teatrodeentroido/index.php?-action=list&-table=teatrodeentroido&-cursor=0&-skip=0&-limit=10&-mode=find&-sort=Numero+desc&-edit=1&Autor=daniel+alvarez). Hubo un lleno completo y gustó mucho. Como en otros muchos apropósitos de carnaval hay personajes que se expresan en gallego, pero a diferencia de la mayoría de ellos, la lengua no es un patoís ridiculizador, y el personaje Petos-cheos habla un gallego correcto y hace una apasionada denuncia de la situación económica y política de Galicia [1]:

"Pra terra de escravos, parez que Galicia
no mundo tan soilo por sorte naceu;
que n' hay outro eido masi engoumeado
qu'ó chan dond'o verce de nos se meceu.
Eiqui, meus siñores, non vimos ainda
de qu'os gobernantes nos dén proteucion
prométennos moito, pro nada nos cumpren
en pago da nosa leyal sumision.
De cote as gabelas aumentan, deixando
sobrados é hórreos limpiños de gran,
y- os probes gallegos en va no agarimos
agardan d'aqueles que probes os fan... "


________________________________

[1] Cf. esp. pp. 22-24. Otros apropósitos decimonónicos no carnavalescos, interesantes por el uso reivindicativo en ellos del gallego, son:
¡Non máis emigración!, apropósito-zarzuela con libreto de Ramón Armada Teixeiro y música de Felisindo Rego representado en La Habana en 1886, o Apuntes al carbón, de Leandro Pita y Sánchez-Boado (representado en Ortigueira en septiembre de 1896).

________________________________
REFERENCIAS:

Diario de avisos de La Coruña, año XV, nº 8149 (15/01/1885), p. 3. Disponible: http://www.galiciana.bibliotecadegalicia.xunta.es/gl/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1289954&idImagen=12816865&idBusqueda=58160&posicion=3&presentacion=pagina
La Voz de Galicia (30/01/1885), p. 3.

ÁLVAREZ ROMERO, Daniel,
Apropósito del carnaval de 1885 / escrito en verso por Daniel Alvarez, Establecimiento tipográfico de J. Puga, A Coruña, 1885.
BREY, Gérard & SALAÜN, Serge, “L'embourgeoisement du Carnaval urbain espagnol au XIXe siècle : le cas de La Corogne”, en:
Ville réelle, ville rêvée. Les Cahiers du CREHU n°4, Presses Univ. Franche-Comté, 1995, pp. 123-128.
CUNS LOUSA, Xulio, “A propósito do Apropósito”, en:
Anuario brigantino, nº 22 (1999), pp. 463-484 (p. 469). Disponible: http://anuariobrigantino.betanzos.net/Ab1999PDF/1999%20463_484.pdf.
DAVIÑA SÁINZ, Santiago, “Las Apropósitos”, en:
Cuadernos de noticias históricas, Asociación Cultural de Estudos históricos de Galicia, A Coruña, nº 14 (2005) s. p. (p. 23). Disponible: http://www.estudioshistoricos.com/wp-content/uploads/2014/10/sds_14.pdf.
GONZÁLEZ MONTAÑÉS, Julio I., “O mundo do revés: Teatro de entroido en Galicia”, en:
Actas da XV Xornada de Literatura de Tradición Oral. Entroido: transgresión e tradición (Lugo, 22 de outubro de 2022), Asociación de Escritoras e Escritores en Língua Galega-Deputación Provincial de Lugo, Lugo, 2022, pp. 23-61 (pp. 49-51). Disponible: https://www.aelg.gal/resources/publications/1677577450464actasXV_xornada_AH.pdf.
TATO FONTAÍÑA, Laura, “Manuel Lugrís Freire no teatro galego”, en:
Boletín da Real Academia Galega, nº 367 (2006), pp. 105-117. Disponible: http://illa.udc.es/Repository/Publications/Drafts/1469705911958_Tato_Fontaina_Laura_2006_Manuel_Lugris_Freire_no_teatro_galego.pdf.

Ejemplar digitalizado:
http://biblioteca.galiciana.gal/es/consulta/registro.do?id=6081