El humanista valenciano Juan Luis Vives (1492-1540) en uno de sus Diálogos escolares (escritos en 1538), titulado Euntes ad ludum litterarium [=Los que van a la escuela], hace aparecer a un personaje llamado Titillitium [1], cuyo nombre ha sido traducido al español como Titivilicio. Sin embargo, no se trata de un demonio sino de un estudiante, cuyo nombre, siguiendo a Plauto probablemente a través de Erasmo, alude a su poca importancia, o sea, que se trata de un mindundi, un don nadie [2].

__________________________

[1] Así se le nombra en la primera edición de 1539 aunque en las posteriores aparece como
Tulliolus y otras variantes.

[2] El dramaturgo romano Plauto, conocido en la Edad Media en ambientes escolares, utiliza hacia el 200 a. C. la palabra
titivillicium, con el sentido de menudencia o cosa de poca importancia, en un diálogo de su comedia Casina, 2, 5 39 (Non ergo istuc verbum emissim titivillitio, véase FICHA nº 123: https://juliomontanes.synology.me/bases/textos/?-table=textos&-action=browse&-cursor=0&Numero=123). La voz la recogen los gramáticos bajoimperiales Sextus P. Festus, Fabius P. Fulgentius y Priscianus Caesariensis, y la glosa de J. F. Gronovius en su edición del siglo XVII de las comedias de Plauto, confirma el significado ya que equipara titivillitio con futilia. Festus (De Significatione Verborum, ca. 150 d.C.), dice siguiendo a Verrio Flacco: Titivilitium: Titivilitium nullius significationis est, ut apud Graecos βλίτυρι et σκινδαψός. Plautus: «Non ego istuc verbum empsiculem titivillitio» (Paul.-Fest. p. 504 L). Fulgentius (Expositio sermonum antiquorum) dice: TITIVILLITIUM dici voluerunt fila putrida, quae de tellis cadunt. Plautus Casina «Non ego istud verbum empsitem titivillitio» id est, re admodum vilissima. Nam & M. Cornutus in Satyra ait: «Titivilles Flacce do tibi». Posteriormente aparece en Erasmo (Adagia y De utraque Verborum ac Rerum Copia, Libri II) y en numerosos vocabularios latinos y diccionarios de los siglos XVI y XVII (Nebrija, Calepino, Vossius, Gvlielmo Robertson...). Por ejemplo, el jesuita Pedro de Salas en su Compendium latino-hispanum (1619) define la palabra en la tradición de Festus: Titivilitium: Voz que nada significa.

__________________________
REFERENCIAS:

VIVES, Juan Luis [=Ioan Lodo Vivis Valentini],
Exercitatio linguae latina, Basilea, 1539. Disponible: https://books.google.es/books?id=Qeewe0RirCkC

Texto latino editable (Stoa): http://www.stoa.org/hopper/text.jsp?doc=Stoa:text:2003.02.0010:colloquium=6