El Recull de eximplis e miracles, gestes e faules (Biblioteca Universitaria de Barcelona, Ms. 89) es una traducción catalana de principios del siglo XV del Alphabetum Narracionum de Arnoldo de Lieja, en la que a nuestro demonio se le llama Titelino/Titulinus. La recopilación, de más de 700 exempla, recoge ejemplos de Cesario de Heisterbach, de las Vitas Patrum, Jaques de Vitry, la Leyenda Dorada, Étienne de Bourbon, etc.

En el
Recull catalán hay dos eximples, ambos siguiendo a Jacme de Vitriaco [=Jaques de Vitry], que relatan la historia de Tutivillus: en el nº CXXIII (véase TEXTO) se menciona su nombre y el saco con las síncopas en las Horas, y en el nº DXII, sin mencionar su nombre, se relata la historia del demonio recopilador de chismes femeninos estirando el pergamino (paper en este caso) para poder escribir más en él (véase TEXTO PDF).

Esta obra, y la
Callioperria de Juan de Vergara (1522-1556 ca., véase FICHA nº 120 en http://goo.gl/O5l4eq), son los dos únicos textos hispanos en los que se le nombra. Aunque, sin nombrarlo, se recoge también la historia del demonio recolector de chismorreos que estira el pergamino con sus dientes hasta romperlo en el Libro de los exemplos o Suma de exemplos por A.B.C. de Clemente Sánchez Vercial (principios del siglo XV, exemplo nº 382 (326), en el Espéculo de los legos (trad. castellana de mediados del siglo XV del Speculum Laicorum latino de finales del siglo XII), nº 180, en el Fructus Sanctorum de Alonso de Villegas, 1594, Discurso 69, 12 x (véanse las FICHAS nº 39, 25 y 75: http://goo.gl/JTqa8u). Aparece también el exemplum, atribuyéndole el suceso a San Benito, en El donado hablador de Jerónimo de Alcalá Yáñez (1624, Libro I, cap. III) FICHA nº 136: https://juliomontanes.synology.me/bases/textos/?-table=textos&-action=browse&-cursor=0&Numero=136.

______________________
REFERENCIAS:

CRANE Thomas F. [Ed.], The Exempla or Illustrative Stories from the Sermones Vulgares of Jaques de Vitry, E.T.T.S., Londres, 1890, p. cvi. Disponible: https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k65635q.
GONZÁLEZ MONTAÑÉS, Julio I., Tutivillus. El demonio de las erratas, Turpin Editores, colección en 8vo, nº. 11, Madrid, 2015, pp. 55-56 y 71.
GONZÁLEZ MONTAÑÉS, Julio I.,
Titivillus : Il demone dei refusi, Graphe.it, col. Parva [saggistica breve], 9, Perugia, 2018, p. 11.
JENNINGS, Margaret, "Tutivillus. The Literary Career of the Recording Demon", en:
Studies in Philology, LXXIV, nº 5 (1977), pp. 1-95 (pp. 21 y 87). Disponible: https://bit.ly/3B3N0RP
MUSSONS, Ana Mª, "Estudio del
Recull de Exemples y Miracles per Alfabeto”, en: Actas do IV Congresso da Associaçao Hispânica de Literatura Medieval (Aires Nascimento Ed.), Ediçoes Cosmos, Lisboa, 1993, vol. II, pp. 105-109. Disponible: http://www.ahlm.es/IndicesActas/ActasPdf/Actas4.2/13.pdf
SAFONT GANDÍA, Valentí (AVENOZA, Gemma, Dir.) Descripció codicològica del manuscrit 89 de la Biblioteca de la Universitat de Barcelona, (2012-13). Disponible: http://sr.teatroengalicia.es/aq
TUBACH, Frederic C., Index Exemplorum: A Handbook of Medieval Religious Tales, Folklore Fellows Communications, nº 204, Suomalainen Tiedeakatemia, Helsinki, 1969, nº 1630b, p. 134.
YSERN, Josep-Antoni, “La Legenda aurea i el Recull d'eximplis”, en: Miscel·lània Joan Bastardas-4, Abadia de Montserrat, Barcelona, 1990, pp. 37-48. Disponible: https://www.academia.edu/6478379

Ediciones modernas:
Recull de eximplis e miracles, gestes e faules e altres ligendes ordenades per A-B-C tretes de un manuscrit en pergamí del començament del segle XV, ara per primera vegada estampades. / Baix la direcció d'en Marian Aguiló y Fuster, Barcelona, Librería Verdague, 1881, vol. I nº 123, pp. 117-118 y vol II, nº 512 pp. 127-128. Disponible: https://archive.org/details/reculldeeximplis00np
YSERN LAGARDA, Josep-Antoni (Ed.), Recull d'exemples i miracles ordenat per alfabet / Arnau de Lieja (Arnoldus Leodiensis) ; edició crítica, Fundació Jaume I, Barcelona, 2004.

Manuscrito:
Recull de exemples y miracles per alfabeto, Biblioteca Universitaria de Barcelona, Ms. 89 (olim 21-I-24), fol. 47v (exemplum nº 123). http://cataleg.ub.edu/record=b2005701~S1*spi http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/recull-dexemplis-i-miracles-gestes-faules-i-altres-llegendes-ordenades-per-abc/visor/
______________________________________________