Miniatura en un devocionario o libro de oraciones en latín, procedente de la biblioteca del erudito orientalista Stephanus Quatremerius. Es obra flamenca de finales del siglo XV o principios del XVI, en la actualidad en la
Bayerische Staatsbibliothek de Munich (signatura Clm 23250, olim Cod. c. pict. 148). Sus miniaturas son obra del círculo del Breviarium Grimani (Biblioteca Marciana de Venecia, cod. Lat. Yo, 99).

Un monje confiesa a una moribunda y la absuelve de sus faltas, y en la parte superior de su lecho un ángel las borra, rasgando con la punta de la cruz la lista de sus pecados escrita en un pergamino que sostiene el demonio (Foto 2).

La creencia en que la confesión, el verdadero arrepentimiento y, en su caso, la reparación del daño, pueden borrar la lista de los pecados recopilados por el demonio es muy antigua (
Apocalipsis de Sofonías: https://juliomontanes.synology.me/bases/textos/?-table=textos&-action=browse&-cursor=0&Numero=1). En occidente aparece, entre otros casos, en la Leyenda Dorada (https://juliomontanes.synology.me/bases/textos/?-table=textos&-action=browse&-cursor=0&Numero=15), el Doctrinal aux simples gens o Doctrinal de sapience (https://juliomontanes.synology.me/bases/textos/?-table=textos&-action=browse&-cursor=0&Numero=34), la Moralité des Sept Péchés Mortels et des Sept Vertus (https://juliomontanes.synology.me/bases/textos/?-table=textos&-action=browse&-cursor=0&Numero=22), la Scala coeli (https://juliomontanes.synology.me/bases/textos/?-table=textos&-action=browse&-cursor=0&Numero=29) y las Revelationes caelestes de Santa Brígida de Suecia (https://juliomontanes.synology.me/bases/textos/?-table=textos&-action=browse&-cursor=0&Numero=31).

______________________________
REFERENCIAS:

HACH,
Theodor, "Das Sündenregister", en: Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit, vol. 28, nº 2 (1881), cols. 33-36 (col. 36). Disponible: https://journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/azvzgnm/article/viewFile/24299/18018
HALM, Peter, "Der schreibende Teufel", en: Cristianesimo e Ragion di Stato: L'Umanesimo e il Demoniaco nell'arte. Atti del II Congresso Internazionale di Studi Unmanistici (1952), Centro Internazionale di Studi Umanistici - Bocca Editore, Roma, 1953, pp. 235-249 (pp. 248-49 y lam. XX).
MASSING, Jean Michel, “
Sicut erat in diebus Antonii: The devils under the bridge in the Tribulations of St Anthony by Hieronymus Bosch in Lisbon”, en: ONIANS, John (Ed.), Sight and Insight: Essays On Art and Culture in Honour of E. H. Gombrich at 85, Phaidon Press, Londres, 1994, pp. 108-127 (p. 120 y nota 54).

Sobre el manuscrito:
DOGAER, Georges,
Flemish Miniature Painting in the 15th and 16th Centuries, B.M. Israël, Amsterdam, 1987, p. 160.

Catálogos BSB:
HALM, Karl,
Catalogus codicum latinorum Bibliothecae Regiae Monacensis. Tomi 2 Pars 4 complectens / secundum Andreae Schmelleri indices composuerunt Carolus Halm et Gulielmus Meyer, sumptibus Bibliothecae Regiae, Munich, 1881, vol. VII, p. 61, cat. nº 574. Disponible: http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00008255/images/index.html?fip=193.174.98.30&seite=67&pdfseitex=
LEIDINGER, Georg, Verzeichnis der wichtigsten Miniaturen-Handschriften der Königlichen Hof- und Staatsbibliothek München, Munich, 1912, nº 218, p. 38. Disponible: http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0000/bsb00008250/images/index.html?seite=00038

En internet:
Ficha en
Telma: http://www.cn-telma.fr/luxury-bound/manuscrit2212/
Códice digitalizado (Horae de s. cruce, de s. spiritu, missa Mariae, similia cum calendario): https://www.digitale-sammlungen.de/en/view/bsb00113477